Hệ thống MES (manufacturing execution system) là gì? Tất tần tật về phần mềm MES trong quản lý và thực thi sản xuất

Khi ngành công nghiệp ngày càng phát triển và phức tạp hơn, việc điều hành và quản lý sản xuất trở nên ngày càng quan trọng. Để đáp ứng và tối ưu hóa hiệu suất sản xuất, nhiều doanh nghiệp đã chuyển đổi và ứng dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến, trong đó có hệ thống phần mềm MES (Manufacturing Execution System). Hệ thống MES không chỉ đơn thuần là một công cụ hỗ trợ, mà còn là trụ cột giúp tối ưu hóa mọi khía cạnh của chuỗi cung ứng và sản xuất.
 

Trong bài viết này, hãy cùng IZISolution khám phá "tất tần tật" về phần mềm MES trong quản lý và thực thi sản xuất.

1. Hệ thống MES là gì?

MES là gì?

MES là gì hay MES là viết tắt của từ gì? MES là viết tắt của Manufacturing Execution System, được hiểu là Hệ thống Thực hiện Sản xuất trong tiếng Việt. Đây là một hệ thống phần mềm được thiết kế để quản lý và kiểm soát các hoạt động sản xuất trong một nhà máy hay doanh nghiệp sản xuất.

Phần mềm MES là gì?

Phần mềm MES (Manufacturing Execution System Software) là một ứng dụng chuyên biệt được phát triển để tối ưu hóa và quản lý quá trình sản xuất. Phần mềm này thường tích hợp với các hệ thống khác trong doanh nghiệp như ERP (Enterprise Resource Planning) và PLC (Programmable Logic Controller) để cung cấp thông tin thời gian thực và tối ưu hóa các quy trình sản xuất.

Hệ thống MES (MES system) là gì?

MES System là gì? Hệ thống quản lý sản xuất MES, hay MES system, là một hệ thống tích hợp gồm phần mềm và thiết bị phần cứng, được sử dụng để giám sát và quản lý toàn bộ chuỗi cung ứng và quá trình sản xuất từ việc đặt hàng, lập kế hoạch, theo dõi, đánh giá, đến giao hàng. Hệ thống này giúp cải thiện hiệu suất sản xuất, giảm lãng phí, tăng khả năng đáp ứng nhanh chóng với thay đổi trong nhu cầu thị trường và đồng bộ hóa các hoạt động sản xuất.

Các tính năng chính của hệ thống MES có thể bao gồm quản lý sản xuất, theo dõi chất lượng, quản lý dữ liệu sản xuất thời gian thực, quản lý lịch trình sản xuất, và đánh giá hiệu suất sản xuất. Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và giúp doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với thách thức của môi trường kinh doanh động và biến đổi.

Thuật ngữ "MES software" và "MES system" thường được sử dụng để mô tả phần mềm và hệ thống MES (Manufacturing Execution System) tương ứng trong quản lý sản xuất. Tuy nhiên, có một sột số điểm để làm rõ sự khác biệt giữa "MES software" và "MES system":

• MES Software (Phần mềm MES): Đây là phần mềm cụ thể được thiết kế để cung cấp các chức năng và tính năng của một hệ thống MES. MES software thường là một phần của một hệ thống lớn hơn, có thể tích hợp với các hệ thống khác như ERP (Enterprise Resource Planning) để tạo ra một hệ thống thông tin toàn diện trong doanh nghiệp. MES software có thể chạy trên các nền tảng khác nhau và thường được triển khai để giải quyết các nhu cầu cụ thể của một doanh nghiệp sản xuất.

• MES System (Hệ thống MES): Thường được hiểu là một hệ thống quy mô lớn hơn, bao gồm cả phần cứng và phần mềm, được triển khai để quản lý và tối ưu hóa các quy trình sản xuất. MES system có thể bao gồm nhiều thành phần, chẳng hạn như máy chủ, cơ sở dữ liệu, giao diện người dùng, và các thiết bị cảm biến. MES system có nhiệm vụ liên kết và quản lý các hoạt động sản xuất, từ việc thu thập dữ liệu từ các thiết bị đến việc hiển thị thông tin quản lý cho người sử dụng.

2. Lợi ích của hệ thống MES trong sản xuất

Hệ thống MES (Manufacturing Execution System) mang lại nhiều lợi ích quan trọng trong quản lý sản xuất. Có thể điểm qua những lợi ích đó như:

Tối ưu hóa quy trình sản xuất:

• Tăng khả năng quản lý và giảm thời gian chờ đợi.

• Tối ưu hóa sử dụng nguồn lực và thiết bị sản xuất.

Tăng hiệu suất sản xuất:

• Giảm thời gian downtime và tăng khả năng làm việc của máy móc.

• Tối ưu hóa lịch trình sản xuất để đạt được sản lượng tối đa.

Giảm lãng phí và thiệt hại

• Giảm tồn kho không cần thiết thông qua quản lý chặt chẽ các quy trình sản xuất.

• Ngăn chặn lỗi sản xuất ngay từ giai đoạn đầu, giảm thiệt hại sản phẩm.

Đảm bảo chất lượng sản phẩm

• Giám sát và kiểm soát chất lượng sản phẩm trong quá trình sản xuất.

• Theo dõi các chỉ số chất lượng để đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng.

Quản lý tồn kho hiệu quả

• Tối ưu hóa quản lý tồn kho để giảm mức tồn kho không cần thiết.

• Theo dõi tồn kho thời gian thực và điều chỉnh dựa trên nhu cầu thực tế.

Kết nối với ERP và SCADA:

• Tích hợp thông tin với hệ thống quản lý doanh nghiệp (ERP) để cải thiện khả năng đáp ứng và lập kế hoạch.

• Kết nối với hệ thống SCADA để giám sát và kiểm soát quy trình sản xuất.

Dễ dàng chia sẻ thông tin:

• Tạo cơ sở dữ liệu thông tin chung giữa các bộ phận và mức quản lý khác nhau.

• Tăng khả năng chia sẻ thông tin giữa các đội ngũ làm việc và quản lý.

Xem thêm: Lợi ích của Hệ thống điều hành và quản lý sản xuất MES trong doanh nghiệp

3. Hệ thống MES phù hợp với doanh nghiệp nào?

Để hệ thống quản lý sản xuất MES thực sự phát huy hiệu quả, nó cần phải được ứng dụng phù hợp với đặc điểm và yêu cầu cụ thể của từng doanh nghiệp. Vậy những loại doanh nghiệp nào thích hợp để sử dụng phần mềm MES.

Các doanh nghiệp sản xuất với quy mô lớn và quy trình phức tạp thường là đối tượng lý tưởng cho việc triển khai hệ thống MES. Hệ thống này giúp họ quản lý và giám sát mọi khía cạnh của quá trình sản xuất từ đơn đặt hàng đến giao hàng, từ nguyên vật liệu đến sản phẩm thành phẩm. Đối với những doanh nghiệp đa quốc gia hoặc có nhiều nhà máy, MES là một công cụ quản lý toàn diện, kết nối các trạm làm việc và cung cấp thông tin trực tiếp và chính xác.

Đặc biệt, những doanh nghiệp chú trọng vào chất lượng sản phẩm cũng nên xem xét việc tích hợp hệ thống MES. Hệ thống này không chỉ giúp theo dõi quy trình sản xuất mà còn hỗ trợ trong việc kiểm soát chất lượng từng giai đoạn. Điều này giúp đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng đáp ứng được các tiêu chuẩn chất lượng và yêu cầu của khách hàng.

Ngoài ra, các doanh nghiệp muốn nâng cao khả năng linh hoạt và đáp ứng nhanh chóng trước biến động thị trường cũng nên xem xét sử dụng MES. Hệ thống này có khả năng tối ưu hóa lên lịch sản xuất, giảm thời gian chờ đợi và tăng cường khả năng thích ứng của doanh nghiệp với các thay đổi trong nhu cầu của thị trường.

Xem chi tiết tại: Hệ thống thực thi sản xuất MES phù hợp với doanh nghiệp nào?

4. Tính năng nổi bật của Hệ thống điều hành và quản lý sản xuất MES

Hệ thống thực thi sản xuất MES không chỉ đơn giản là một công cụ quản lý, mà còn là trọng tâm của hoạt động sản xuất, đảm bảo sự hiệu quả và linh hoạt nhờ các module tính năng chính như:

Nhóm tính năng quản lý sản xuất:

• Quản lý năng lực sản xuất: Hệ thống điều hành sản xuất MES cung cấp khả năng đánh giá và tối ưu hóa năng lực sản xuất, giúp doanh nghiệp hiểu rõ về khả năng sản xuất và tối ưu hóa sự sử dụng nguồn lực.

• Quản lý lệnh sản xuất: Tính năng này giúp theo dõi và quản lý mọi khía cạnh của các lệnh sản xuất từ đặt hàng đến giao hàng.

• Lập lịch sản xuất: Hỗ trợ quy trình lập kế hoạch và lên lịch sản xuất sao cho hiệu suất đạt được mức cao nhất.

• Hoạch định quy trình sản xuất (BOP): Cung cấp khả năng xây dựng và quản lý quy trình sản xuất chi tiết, đồng bộ hóa các bước sản xuất.

• Theo dõi, giám sát sản xuất theo thời gian thực: Cho phép quản lý theo dõi quá trình sản xuất ngay từ lúc bắt đầu đến khi hoàn thành.

• Quản lý các công đoạn sản xuất: Đảm bảo sự hiệu quả trong mỗi công đoạn sản xuất và giảm thiểu lãng phí.

Nhóm tính năng quản lý vận hành máy móc thiết bị:

• Theo dõi vận hành thiết bị: Hỗ trợ theo dõi và quản lý hiệu suất của máy móc và thiết bị.

• Phân tích OEE: Tính năng này đo lường và phân tích Overall Equipment Effectiveness, giúp tối ưu hóa sự hiệu quả của thiết bị.

• Quản lý hồ sơ thiết bị: Lưu trữ thông tin chi tiết về mỗi thiết bị để quản lý dễ dàng và đảm bảo bảo trì đúng đắn.

• Quản trị quy trình bảo trì bảo dưỡng thiết bị: Tính năng này giúp theo dõi và kế hoạch hóa các hoạt động bảo trì và bảo dưỡng thiết bị.

Nhóm tính năng quản lý hàng hóa vật tư:

• Quản lý kho Nguyên vật liệu, Bán thành phẩm, Thành phẩm: Đảm bảo quy trình quản lý kho mạnh mẽ và hiệu quả.

• Quản lý tồn kho: Hỗ trợ theo dõi và duy trì mức tồn kho ổn định.

• Theo dõi WIP (Work in process): Cho phép theo dõi quá trình sản xuất và dự trữ sản phẩm trong quá trình sản xuất.

• Quản lý nhãn theo dõi sản phẩm: Hỗ trợ quản lý và theo dõi sản phẩm thông qua quá trình sản xuất.

Nhóm tính năng quản lý chất lượng:

• Phân tích đánh giá các chỉ tiêu chất lượng: Cung cấp công cụ để đánh giá và theo dõi chất lượng sản phẩm.

• Hỗ trợ sản xuất hợp chuẩn: Đảm bảo rằng sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng được đặt ra.

• Quản lý sản phẩm lỗi hỏng: Hỗ trợ xác định, theo dõi và xử lý sản phẩm lỗi hỏng.

• Truy xuất nguồn gốc: Cho phép theo dõi nguồn gốc của mỗi sản phẩm, hỗ trợ quá trình kiểm tra chất lượng và tuân thủ.

Với những tính năng đa dạng này, hệ thống MES không chỉ giúp doanh nghiệp tăng cường quản lý mà còn nâng cao hiệu suất và chất lượng sản xuất.

Xem thêm: Khám phá các Module tính năng trong Hệ thống thực thi sản xuất MES

5. Quy trình triển khai hệ thống MES trong sản xuất

Quy trình triển khai hệ thống MES trong sản xuất là một hành trình có tính chặt chẽ, bắt đầu bằng việc xác định rõ mục tiêu cần đạt được khi thực hiện dự án. Điều này đặt ra những tiêu chí cụ thể và đo lường để đảm bảo rằng hệ thống điều hành sản xuất MES sẽ đáp ứng đúng yêu cầu kinh doanh.

Trước khi bắt đầu dự án, việc chuẩn bị là không thể thiếu. Đội ngũ triển khai cần phải đảm bảo rằng tất cả các nguồn lực, từ nhân sự đến vật lý, đều sẵn sàng để tiếp tục vào giai đoạn tiếp theo. Việc lựa chọn nhà cung cấp giải pháp MES phù hợp đặt ra một thách thức quan trọng, đòi hỏi sự kiểm tra kỹ lưỡng về hiệu suất, tính tương thích và khả năng mở rộng của hệ thống.

Lập kế hoạch thực hiện dự án chi tiết là bước quyết định để đảm bảo rằng mọi giai đoạn được thực hiện đúng theo tiến độ và không gặp sự cố đáng kể. Khảo sát nhà máy là một bước quan trọng để hiểu rõ hơn về môi trường sản xuất cụ thể và điều chỉnh giải pháp MES cho phù hợp.

Phân tích thiết kế hệ thống là bước chi tiết, đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến việc tối ưu hóa quy trình sản xuất. Cài đặt và đào tạo đội ngũ nhân sự là bước chuyển giao quan trọng, đảm bảo rằng mọi người đều hiểu và có khả năng sử dụng hiệu quả hệ thống MES.

Cuối cùng, bước golive và nghiệm thu dự án là thời điểm hệ thống chính thức đi vào hoạt động. Việc vận hành thực tế được theo dõi chặt chẽ để đảm bảo rằng hệ thống đáp ứng đúng nhu cầu sản xuất và mang lại lợi ích kinh doanh dài hạn.

Xem chi tiết các bước tại đây: Quy trình triển khai Hệ thống điều hành và quản lý sản xuất MES hiệu quả

6. Vị trí của hệ thống MES trong mô hình nhà máy thông minh

Trong mô hình nhà máy thông minh, hệ thống MES nằm ở tầng thứ 4, có mối quan hệ chặt chẽ với các hệ thống như quản lý doanh nghiệp (ERP), quản lý vòng đời sản phẩm (PLM).
 

Hệ thống MES đóng vai trò quan trọng trong xây dựng nhà máy thông minh lĩnh vực công nghiệp như thực phẩm và đồ uống,.... Ngoài việc thay thế hệ thống báo cáo truyền thống bằng giấy tờ, MES còn đóng vai trò kết nối giữa sản xuất và các hệ thống doanh nghiệp như ERP và PLM.

Trong ngành công nghiệp tự động hóa cao, MES cung cấp công cụ trung gian quản lý, tạo cầu nối giữa ERP và hệ thống SCADA hoặc PLC để thu thập dữ liệu. Đối với các ngành công nghiệp phức tạp khác, MES liên kết quản lý sản xuất với thông số kỹ thuật dây chuyền, PLM và quản lý hàng tồn kho trong ERP. Ranh giới giữa các hệ thống này không luôn rõ ràng, đặc biệt trong các tổ chức công nghiệp lớn đã đầu tư xây dựng hệ thống MES từ những năm 1990.

7. Tương lai phát triển của MES System

Tương lai phát triển của MES System (Manufacturing Execution System) hứa hẹn mở ra nhiều cơ hội và thách thức mới trong ngữ cảnh của sự chuyển đổi số và môi trường sản xuất ngày càng thông minh.

Một trong những xu hướng đáng chú ý là sự kết hợp mạnh mẽ giữa MES và các công nghệ mới như Trí tuệ nhân tạo (AI) và Học máy (Machine Learning). MES có thể tận dụng sức mạnh của AI để dự đoán và tự động tối ưu hóa quy trình sản xuất, từ việc lập kế hoạch đến giám sát hiệu suất và dự báo nhu cầu nguồn lực.

Ngoài ra, MES System cũng sẽ ngày càng tích hợp chặt chẽ với Internet of Things (IoT) để thu thập dữ liệu từ các thiết bị và cảm biến trong thời gian thực. Điều này mang lại khả năng theo dõi và kiểm soát sản xuất một cách toàn diện, từng bước nhỏ đến quy mô lớn.

Với sự gia tăng của sản xuất linh hoạt và tùy chỉnh, MES sẽ phát triển theo hướng hỗ trợ linh hoạt và nhanh chóng thích ứng với thay đổi trong quy trình sản xuất. Khả năng tích hợp MES với các hệ thống khác như ERP (Enterprise Resource Planning) cũng sẽ được tối ưu hóa để đảm bảo thông tin liên quan đến sản xuất và doanh nghiệp được chia sẻ một cách hiệu quả.

Xem thêm: Thực trạng sử dụng Hệ thống MES tại Việt Nam và thế giới

8. Kinh nghiệm lựa chọn và triển khai hệ thống MES

Quá trình lựa chọn và triển khai hệ thống Quản lý Sản xuất (MES) là một thách thức quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất. Để đảm bảo sự thành công của dự án, việc tích hợp kinh nghiệm là quan trọng không kém.

• Một số tiêu chí lựa chọn phần mềm sản xuất MES phù hợp:

• Nhà cung cấp 

• Hệ thống MES đáp ứng đúng nhu cầu doanh nghiệp

• Thời gian triển khai và các dịch vụ đi kèm

• Khả năng tùy chỉnh, mở rộng 

• Phần mềm đóng gói hay phần mềm thiết kế theo yêu cầu

• Hệ thống MES có đảm bảo an toàn dữ liệu

• Chi phí 

Trước hết, việc hiểu rõ nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp là chìa khóa quan trọng để chọn lựa phần mềm MES phù hợp. Điều này đòi hỏi sự tương tác mạnh mẽ giữa các bộ phận khác nhau trong doanh nghiệp để định rõ các yêu cầu và mục tiêu.

Ngoài ra, quá trình lựa chọn cần tính đến tính mở rộng và tích hợp của hệ thống, để nó có thể điều chỉnh và phát triển theo sự thay đổi trong môi trường sản xuất. Sự linh hoạt là chìa khóa để giảm thiểu rủi ro và chi phí trong tương lai.

Khi triển khai, quản lý dự án cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng, với sự hỗ trợ chặt chẽ từ đội ngũ chuyên gia. Sự đào tạo nhân viên là một bước quan trọng để đảm bảo rằng họ có thể tận dụng tối đa công cụ mới và áp dụng chúng vào công việc hàng ngày.

Cuối cùng, việc duy trì và nâng cấp hệ thống MES là một quá trình liên tục để đảm bảo rằng nó vẫn đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp trong môi trường sản xuất đang thay đổi liên tục. Bằng cách này, doanh nghiệp có thể đạt được sự hiệu quả và linh hoạt trong quy trình sản xuất của mình.

Xem thêm: 7 tiêu chí lựa chọn Hệ thống điều hành và quản lý sản xuất MES phù hợp

9. Chi phí đầu tư hệ thống MES

Chi phí triển khai hệ thống MES ảnh hưởng bởi một loạt các yếu tố khác nhau như: 

• Tính năng phần mềm MES

• Quy mô tổ chức doanh nghiệp

• Loại phần mềm on-premise và cloud-based

• Nhà cung cấp phần mềm

• Cập nhật và nâng cấp phần mềm

• Dịch vụ kèm theo của nhà cung cấp

Tuy nhiên chi phí triển khai hệ thống MES trung bình có thể thay đổi từ khoảng 400 nghìn đến 15 triệu VNĐ mỗi năm cho mỗi người dùng, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như tính năng, quy mô, và số lượng người sử dụng.

Xem thêm: Bảng giá phần mềm và chi phí triển khai hệ thống MES

10. Nên lựa chọn nhà cung cấp phần mềm MES nào?

Việc lựa chọn nhà cung cấp hệ thống MES là một quyết định quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất. MES đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất, giảm chi phí và tăng cường hiệu suất. Dưới đây là một số điều cần xem xét khi chọn nhà cung cấp phần mềm MES.

Trước hết, tính tương thích là một yếu tố quan trọng. Phần mềm MES nên tích hợp mượt mà với các hệ thống hiện tại của doanh nghiệp mà không làm gián đoạn quy trình sản xuất. Việc này giúp đảm bảo tính liên tục trong chuỗi cung ứng và sản xuất.

Một điểm quan trọng khác cần xem xét là khả năng mở rộng của phần mềm. Doanh nghiệp có thể phải thay đổi quy trình sản xuất theo thời gian, và phần mềm MES cần đáp ứng được sự phát triển và mở rộng của công ty mà không làm ảnh hưởng đến hiệu suất.

Bảo mật là một ưu tiên hàng đầu khi chọn phần mềm MES. Với sự gia tăng của các mối đe dọa mạng, phần mềm cần cung cấp các tính năng bảo mật mạnh mẽ để bảo vệ dữ liệu quan trọng về sản xuất và quy trình kinh doanh.

Chi phí cũng là một yếu tố quan trọng. Doanh nghiệp cần xác định rõ chi phí triển khai, duy trì và nâng cấp phần mềm MES. Đôi khi, chi phí ban đầu có thể cao, nhưng nếu phần mềm cung cấp giá trị lâu dài và giảm chi phí hoạt động, đó có thể là một đầu tư đáng đồng tiền.

Cuối cùng, đánh giá ý kiến của các doanh nghiệp đã triển khai phần mềm MES từ nhà cung cấp đó cũng là một cách quan trọng để đảm bảo chất lượng và hiệu suất của sản phẩm. Việc này giúp doanh nghiệp có cái nhìn thực tế về khả năng và độ tin cậy của phần mềm MES từ nhà cung cấp đó.

11. Mối quan hệ của phần mềm MES với các phần mềm khác trong sản xuất

Mối quan hệ giữa MES (Manufacturing Execution System) và các phần mềm khác trong lĩnh vực sản xuất, như ERP (Enterprise Resource Planning), PLM (Product Lifecycle Management) và IoT (Internet of Things), đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và nâng cao hiệu suất hoạt động của doanh nghiệp.

Trong hệ thống sản xuất hiện đại, MES được coi là trung tâm quản lý và kiểm soát các hoạt động sản xuất ngày càng phức tạp. MES không chỉ giúp theo dõi quy trình sản xuất mà còn liên kết chặt chẽ với các hệ thống khác như ERP, đồng bộ hóa thông tin về tài nguyên doanh nghiệp, quản lý lịch trình sản xuất và tồn kho. Điều này giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về mọi khía cạnh của quá trình sản xuất, từ nguyên liệu đến sản phẩm hoàn chỉnh.

Trong khi đó, tích hợp MES với PLM giúp doanh nghiệp quản lý quy trình thiết kế và phát triển sản phẩm. Thông tin về quy trình sản xuất được chuyển đến từ MES có thể giúp cập nhật thông tin về sản phẩm, vật liệu, và quy trình sản xuất mới nhất trong PLM, tạo ra sự đồng bộ và minh bạch trong quản lý chuỗi cung ứng.

Thêm vào đó, việc kết nối MES với các thiết bị IoT trong quá trình sản xuất tạo ra một môi trường kỹ thuật số động. MES có khả năng thu thập và phân tích dữ liệu từ các cảm biến và thiết bị IoT, giúp theo dõi hiệu suất máy móc, dự báo lỗi sản xuất, và thậm chí tối ưu hóa quy trình tự động hóa.

Xem thêm: Sự kết hợp hoàn hảo giữa MES, ERP PLM trong quản lý xuất

Trên đây là tất tần tật thông tin về phần mềm MES trong quản lý và thực thi sản xuất. Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị cung cấp Hệ thống phần mềm MES. Hãy liên hệ ngay với IZISolution để được tư vấn và dùng thử phần mềm miễn phí nhé!