BI Qua Các Thập Kỷ: Sự hình thành và phát triển của nền tảng Business Intelligence

Hiện nay, chúng ta đối mặt với việc tạo ra một lượng dữ liệu vô cùng lớn, đặt ra câu hỏi về cách xử lý và sử dụng chúng để đem lại giá trị cho doanh nghiệp.

Khái niệm Business Intelligence (BI) đã trải qua một sự phát triển đáng kể theo thời gian, bắt đầu từ khi Cách mạng Kỹ thuật số nảy sinh và dữ liệu ngày càng tăng vọt. Điều này đã dẫn đến việc giới thiệu các công cụ mới để xử lý và biểu đồ hóa dữ liệu trong các phần mềm BI.

Hãy cùng điểm lại lịch sử của Business Intelligence, để thấy rõ sự phát triển của nó qua nhiều năm để trở thành ngày hôm nay.

I. Thời tiền kỹ thuật số 

Lịch sử của Business Intelligence xuất phát từ sự xuất hiện của thuật ngữ "Business Intelligence," một thuật ngữ được đầu tiên đề cập vào năm 1865 trong cuốn Cyclopædia về giai thoại thương mại và kinh doanh của Richard Millar Devens.

Trong thời kỳ đó, Henry Furnese, một nhà ngân hàng, đã sử dụng thông tin mà ông thu thập để đưa ra những quyết định kinh doanh thông minh hơn, và điều này đã giúp anh ta đạt được một lợi thế cạnh tranh. Devens cũng đã trích dẫn nhiều ví dụ khác về cách người kinh doanh sử dụng thông tin có sẵn để hỗ trợ chiến lược kinh doanh của họ.

Quan trọng nhất là việc sử dụng thuật ngữ "Business Intelligence" trong các tài liệu xuất bản đã đánh dấu một bước tiến quan trọng, lần đầu tiên mô tả việc sử dụng dữ liệu và bằng chứng thực nghiệm để đưa ra quyết định kinh doanh thay vì chỉ dựa vào trực giác. Điều này đã mở ra một hướng tiếp cận khoa học hơn đối với hoạt động kinh doanh.

II. Cuộc cách mạng kỹ thuật số những năm 1950 

Mặc dù thuật ngữ "Business Intelligence" đã xuất hiện từ rất sớm, nhưng nó chỉ thực sự trở thành một quá trình khoa học độc lập hỗ trợ doanh nhân trong việc đưa ra các quyết định kinh doanh vào những năm 1950, đồng thời bắt đầu cuộc Cách mạng số.

Những năm 1950 đánh dấu hai sự kiện quan trọng trong sự phát triển của Business Intelligence (BI):

Năm 1956, IBM phát minh ra đĩa cứng có bộ nhớ lưu trữ lên đến 5 MB, mở ra cơ hội thay thế hệ thống nạp vật lý bằng hệ thống kỹ thuật số.

Năm 1958, Hans Peter Luhn, một nhà khoa học máy tính của IBM, trong tạp chí "A Business Intelligence System" lần đầu tiên mô tả tiềm năng của việc sử dụng BI để tạo ra thông tin có giá trị. 

Trong bài luận của mình, Luhn đã nhấn mạnh khả năng của các hệ thống như vậy trong việc xác định thông tin có sẵn, xác định người cần biết thông tin đó và phân phối thông tin một cách hiệu quả. Điều này đã đặt nền móng cho khái niệm BI như chúng ta biết ngày nay.

III. Máy tính và cơ sở dữ liệu đầu tiên của những năm 1960 

Vào những năm 1960, việc sử dụng máy tính đã trải qua sự tăng cường đáng kể. Chúng ta đã có khả năng thu thập một lượng dữ liệu khổng lồ, tuy nhiên, vẫn còn thiếu các công cụ và công nghệ cần thiết. Điều này đặt ra vấn đề về việc lưu trữ và quản lý dữ liệu.

Tuy nhiên, vấn đề chính nằm ở việc thiếu một kho lưu trữ thích hợp để tổng hợp toàn bộ dữ liệu có sẵn. Sự tích hợp này trở nên cần thiết, vì dữ liệu mà đơn thể phân tán không đem lại những thông tin giá trị.

Hệ thống quản lý thông tin (IMS) của IBM 

IBM đã đưa ra sáng kiến và giới thiệu Hệ thống quản lý thông tin (IMS), một hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu phân cấp (DBMS) dựa trên cấu trúc cây nhị phân. Hệ thống này tổ chức dữ liệu thành cấu trúc cây phân cấp với các bản ghi cha và hai bản ghi con. 

IMS đảm bảo tính toàn vẹn dữ liệu, bảo mật và độc lập. Phương pháp tiếp cận này đã cung cấp khả năng tìm kiếm hiệu quả hơn và đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tổ chức và phát triển dữ liệu cao cấp hơn, đồng thời thúc đẩy Business Intelligence.

Mô hình quan hệ của Ted Codd 

Trong khi đó, vào những năm 1960, nhà khoa học máy tính Ted Codd đã phát minh ra mô hình quan hệ để quản lý cơ sở dữ liệu. Mô hình này đã là nền tảng lý thuyết cho cơ sở dữ liệu quan hệ (RDB) và hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS). 

Codd đã cải thiện cách tạo ra cơ sở dữ liệu bằng cách biến chúng thành một công cụ mạnh mẽ hơn để truy vấn và tìm kiếm thông tin có giá trị. Đề xuất của ông về "mô hình cơ sở dữ liệu quan hệ" đã trở nên phổ biến và được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới.

IV. Các nhà cung cấp đầu tiên của thập niên 1970

Những năm 1970 đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của Business Intelligence (BI). Thời kỳ này chứng kiến sự xuất hiện của các nhà cung cấp BI đầu tiên như SAP, Siebel và JD Edwards (sau đó cả hai đều được Oracle mua lại). Sự ra đời của họ đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc truy cập và tổ chức dữ liệu hiệu quả hơn.

IBM và Siebel đã cùng nhau phát triển hệ thống Business Intelligence toàn diện đầu tiên. Họ bắt đầu cung cấp cơ sở cho việc xử lý lượng dữ liệu lớn được thu thập trong những năm trước đó. Tuy nhiên, vẫn tồn tại thách thức lớn liên quan đến thiếu cơ sở hạ tầng để trao đổi dữ liệu và sự không tương thích giữa các hệ thống.

Cuối những năm 1970, khái niệm "Hệ thống hỗ trợ quyết định" (DSS) đã xuất hiện. PGW Keen, một học giả người Anh, mô tả DSS như một hệ thống máy tính ảnh hưởng đến quyết định kinh doanh. Ý tưởng là hỗ trợ sự phán đoán của người quản lý thông qua thông tin giá trị được lấy từ dữ liệu được lưu trữ trong hệ thống thông tin.

V. Kho dữ liệu những năm 1980 

Trong những năm 1980, sự xuất hiện của Kho dữ liệu (DW) đã đánh dấu một bước quan trọng trong lịch sử của Business Intelligence. DW là một hệ thống phân tích và báo cáo dữ liệu, phát triển để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp sử dụng phân tích dữ liệu nội bộ thường xuyên.

DW trở thành trung tâm lưu trữ tích hợp cho dữ liệu từ nhiều nguồn. Nó lưu trữ cả dữ liệu hiện tại và lịch sử, cho phép sử dụng dữ liệu này để tạo ra các báo cáo phân tích và phân tích kinh doanh đa dạng. Các báo cáo có thể được tùy chỉnh để phù hợp với các nhu cầu cụ thể của từng bộ phận và giảm thời gian truy cập dữ liệu. DW vẫn là một phần quan trọng của hệ thống Business Intelligence hiện đại.

Trong giai đoạn này, đã xuất hiện hai cách tiếp cận khác nhau đối với Kho dữ liệu doanh nghiệp (EDW):

1. Thiết kế từ trên xuống, tuyên bố rằng DW phải là một phần của hệ thống BI tổng thể, với một Kho dữ liệu và các siêu thị dữ liệu có khả năng lấy thông tin từ nó.

2. Thiết kế từ dưới lên, nêu rõ rằng: Kho dữ liệu là tập hợp của tất cả các trung tâm dữ liệu trong doanh nghiệp và dữ liệu được lưu trữ theo mô hình chiều.

Mặc dù cả hai cách tiếp cận khác nhau, nhưng đều đánh dấu sự nhấn mạnh vào việc tổ chức và tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau.

Cuối những năm 1980, công cụ Business Intelligence trở thành một công cụ hiệu quả để phân tích và báo cáo dựa trên dữ liệu. Vì vậy, những năm 1980 đánh dấu bước đầu tiên trong việc phát triển thế hệ đầu tiên của BI.

VI. Công cụ BI những năm 1990 

Vào thập kỷ 1990, chứng kiến sự bùng nổ phát triển của các công cụ và công nghệ liên quan đến Business Intelligence. Một trong những công ty nổi tiếng trong lĩnh vực này là các hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP). Các hệ thống ERP là phần mềm tích hợp các ứng dụng để quản lý và tự động hóa các khía cạnh khác nhau trong doanh nghiệp.

Thập kỷ 1990 cũng chứng kiến sự lan rộng của Business Intelligence vào lĩnh vực kinh doanh chính thống. Các công cụ BI đã mở rộng phạm vi của họ và cung cấp nhiều tính năng mới, bao gồm cả khả năng xử lý hàng loạt trong báo cáo.

Trong thời kỳ này, một số dịch vụ BI đã bắt đầu cung cấp các công cụ đơn giản hóa, cho phép các quyết định độc lập được thực hiện một cách dễ dàng hơn. Các công cụ này được thiết kế để dễ sử dụng, hiệu quả và đáp ứng tất cả các yêu cầu cần thiết. Nhờ đó, các nhà phân tích có thể thu thập dữ liệu và tạo ra hiểu biết sâu rộng bằng cách làm việc trực tiếp với các công cụ BI.

VII. Công cụ BI những năm 2000

Thập kỷ 2000 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong sự phát triển của lĩnh vực Business Intelligence. Đây là giai đoạn mà BI trở nên lớn mạnh hơn và tập trung vào các công ty lớn như IBM, SAP, Oracle và Microsoft.

Sự lan rộng của phân tích dự đoán đã mở ra một phương thức mới để khai thác các thuật toán dữ liệu và dự báo các thay đổi trong kinh doanh trong tương lai.

Ngoài ra, sự phát triển của công nghệ đám mây và phần mềm dựa trên Internet đã trở nên đặc biệt quan trọng. Việc này đã thay đổi cách chúng ta thu thập dữ liệu thời gian thực và sử dụng các công cụ trực quan tiên tiến để phân tích dữ liệu.

Hơn nữa, lĩnh vực Business Intelligence đã mở rộng các khả năng và loại dữ liệu một cách đáng kể. Điều này chủ yếu xuất phát từ sự xuất hiện và tăng trưởng nhanh chóng của các kênh thương mại điện tử và mạng xã hội như Facebook, Twitter và LinkedIn.

VIII. Business Intelligence trong thời đại 4.0 hiện nay

Sau năm 2010, Business Intelligence (BI) đã trở thành một công cụ tiêu chuẩn cho doanh nghiệp cỡ vừa và lớn trong nhiều ngành, bao gồm ngân hàng, công nghệ thông tin, tài chính và truyền thông.

Các công cụ BI hiện đại cho phép người dùng doanh nghiệp thực hiện những việc sau:

1. Làm việc trên nhiều thiết bị khác nhau.

2. Tận dụng phân tích trực quan để áp dụng lý luận phân tích vào dữ liệu thông qua giao diện trực quan tương tác.

Hiện nay, Business Intelligence được hiểu là một ngành sử dụng công nghệ để thu thập và phân tích dữ liệu, chuyển đổi nó thành thông tin có giá trị và thực hiện các hành động dựa trên thông tin đó để đạt được lợi thế cạnh tranh. Vì vậy, các giải pháp Business Intelligence hiện đại giúp tối ưu hóa quyết định, giúp doanh nghiệp đưa ra những quyết định thông minh một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Sự phát triển của các hệ thống BI dự kiến sẽ mang lại báo cáo đơn giản và dễ tiếp cận hơn. Chắc chắn, chúng ta cũng sẽ chứng kiến sự gia tăng về lượng dữ liệu phức tạp. Do đó, mặc dù lịch sử của Business Intelligence đã được tiếp tục từ xưa đến nay, vẫn còn rất nhiều khám phá phía trước. Hãy cùng theo dõi và chờ xem tương lai sẽ đem lại những gì cho các công cụ Business Intelligence, công nghệ BI, và những xu hướng Business Intelligence mới nào sẽ xuất hiện.