Những khó khăn khi doanh nghiệp chuyển đổi số thường gặp phải

Việc thực hiện chuyển đổi số Doanh nghiệp không phải lúc nào cũng dễ dàng. Cùng IZISolution tìm hiểu những rào cản, khó khăn chuyển đổi số doanh nghiệp thường gặp phải.
 

I. 9 Rào cản, khó khăn chuyển đổi số thường thấy trong doanh nghiệp

Doanh nghiệp chuyển đổi số là gì? Là quá trình tổng hợp và áp dụng các công nghệ số hóa, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn (big data), điện toán đám mây và các phương tiện kỹ thuật số khác vào các khía cạnh của hoạt động kinh doanh chuyển đổi số để tạo ra giá trị mới, cải thiện hiệu suất và tạo ra lợi ích cạnh tranh.

Xem thêm: Chuyển đổi số là gì? Khái niệm, bản chất, mục đích, lợi ích

Một trong những phần quan trọng trong khuôn khổ Chương trình Hỗ trợ Doanh nghiệp chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đã tiến hành khảo sát những khó khăn, rào cản mà các doanh nghiệp gặp phải trong quá trình chuyển đổi số. Theo đó có 09 rào cản khi quản lý doanh nghiệp trong thời đại 4.0 gặp phải khi chuyển đổi số được liệt kê như sau:

1. 9 Rào cản, khó khăn chuyển đổi số 

1.1. Rào cản về chi phí đầu tư và ứng dụng công nghệ

Doanh nghiệp chuyển đổi số thường đòi hỏi một khoản đầu tư ban đầu lớn để triển khai hệ thống và cơ sở hạ tầng công nghệ mới. Các công ty cần phải đầu tư vào phần mềm, phần cứng, dịch vụ tư vấn và đào tạo nhân viên. Đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc đảm bảo nguồn vốn đủ để thực hiện chuyển đổi có thể là một rào cản lớn.

1.2. Khó khăn trong thay đổi thói quen, tập quán kinh doanh

Việc thay đổi thói quen và tập quán kinh doanh đã tồn tại trong một thời gian dài có thể gây ra sự chống đối và phản đối từ phía nhân viên và lãnh đạo. Việc áp dụng công nghệ mới và quy trình làm việc khác biệt có thể gây ra sự bất mãn và khó khăn trong việc thích nghi.

1.3. Thiếu nhân lực nội bộ để ứng dụng công nghệ số

Để thành công trong việc chuyển đổi số, doanh nghiệp thời 4.0 cần có nhân lực có kiến thức và kỹ năng về công nghệ số. Tuy nhiên, thiếu nhân lực có khả năng làm việc với công nghệ mới là một vấn đề phổ biến. Đào tạo nhân viên cũ và tuyển dụng nhân viên mới với khả năng số hóa có thể tốn thời gian và tiền bạc.

1.4. Thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ số

Chuyển đổi số yêu cầu cơ sở hạ tầng công nghệ mạnh mẽ để hỗ trợ các ứng dụng và dịch vụ mới. Tuy nhiên, khó khăn trong chuyển đổi số doanh nghiệp thường gặp khi cần nâng cấp hệ thống mạng, lưu trữ dữ liệu và bảo mật để đáp ứng yêu cầu của chuyển đổi số.

1.5. Thiếu thông tin về công nghệ số

Một rào cản quan trọng khác là sự thiếu hụt thông tin về các công nghệ số và cách áp dụng chúng vào doanh nghiệp 4.0. Các doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong việc tìm hiểu về các giải pháp công nghệ mới, cách chúng hoạt động và lợi ích mà chúng mang lại.

1.6. Khó khăn trong tích hợp các giải pháp công nghệ số

Chuyển đổi số thường liên quan đến việc triển khai nhiều giải pháp công nghệ khác nhau, từ phần mềm quản lý đến hệ thống phân phối và truyền thông. Tích hợp các giải pháp này có thể gặp khó khăn về mặt kỹ thuật, gây ra sự không nhất quán và làm tăng rủi ro về lỗi hệ thống.

1.7. Thiếu cam kết, hiểu biết của Ban lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp

Một chuyển đổi số thành công yêu cầu sự cam kết và hỗ trợ mạnh mẽ từ phía ban lãnh đạo và quản lý cấp cao. Tuy nhiên, nếu họ không có đủ hiểu biết về giá trị và tiềm năng của chuyển đổi số, hoặc không thể định hướng và thúc đẩy thay đổi một cách hiệu quả, việc thực hiện chuyển đổi có thể gặp khó khăn và thất bại.

1.8. Thiếu cam kết, hiểu biết của người lao động

Người lao động là một phần quan trọng trong quá trình chuyển đổi số. Tuy nhiên, nếu họ không thể thấu hiểu và tin tưởng vào giá trị của chuyển đổi, hoặc không có đủ kiến thức và kỹ năng để sử dụng công nghệ mới, việc thực hiện chuyển đổi có thể bị trì hoãn hoặc gặp khó khăn.

1.9. Sợ rò rỉ dữ liệu cá nhân/ doanh nghiệp

Vấn đề bảo mật và riêng tư dữ liệu là một trong những rào cản chính khi chuyển đổi số. Lo ngại về việc rò rỉ dữ liệu cá nhân hoặc thông tin quan trọng của doanh nghiệp có thể gây ra sự lo ngại từ phía khách hàng, nhà đầu tư và cơ quan quản lý. Việc thực hiện các biện pháp bảo mật hiệu quả và tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu là một phần quan trọng của quá trình chuyển đổi số.

2. Tỷ trọng các rào cản mà doanh nghiệp phản ánh khi chuyển đổi số

Theo kết quả khảo sát, có tới 60,1% doanh nghiệp tham gia cuộc khảo sát đã bày tỏ rằng rào cản chính mà họ gặp phải khi tiến hành chuyển đổi số nằm ở khía cạnh tài chính, đặc biệt là việc đầu tư vào công nghệ và hệ thống số. Điều này cũng chịu ảnh hưởng từ tác động mạnh mẽ của đại dịch Covid-19, khiến các doanh nghiệp đối mặt với khó khăn trong việc cắt giảm doanh thu và sự khan hiếm vốn đầu tư. Đây là yếu tố góp phần làm tăng chi phí cho việc triển khai, duy trì và phát triển các giải pháp chuyển đổi số.

Mặt khác, khó khăn trong việc thay đổi thói quen và tập quán kinh doanh cũng đứng ở vị trí cao với tỷ lệ 52,3% doanh nghiệp khảo sát. Qua góc nhìn của các doanh nghiệp, việc chuyển đổi số đồng nghĩa với việc thay đổi cách thức làm việc và thói quen của nhân viên. Trong một số trường hợp, doanh nghiệp đã đầu tư vào phần mềm và công nghệ, nhưng sự ứng dụng không đồng đều hoặc không đạt được mục tiêu chuyển đổi do sự không thay đổi thói quen của người lao động.

Tiếp theo, rào cản thứ ba phổ biến là sự thiếu hụt nhân lực nội bộ có khả năng làm việc với công nghệ số, chiếm tỷ lệ 52,3% trong số doanh nghiệp tham gia khảo sát. Mặc dù trong thời gian gần đây, nhận thức về chuyển đổi số đã được cải thiện, nhiều doanh nghiệp đã thể hiện ý định và nhu cầu chuyển đổi. Tuy nhiên, khi bắt đầu thực hiện mục tiêu chuyển đổi số, họ phát hiện ra rằng thiếu nguồn nhân lực với kinh nghiệm, kiến thức và kỹ năng cần thiết để triển khai dự án chuyển đổi.

Rào cản thứ tư quan trọng mà doanh nghiệp đối mặt là thiếu hạ tầng công nghệ số, đây chiếm tỷ lệ 45,4% trong số doanh nghiệp khảo sát. Cùng với đó, còn hai rào cản quan trọng khác: sự thiếu thông tin về công nghệ số và khó khăn trong việc tích hợp các giải pháp công nghệ số, chiếm lần lượt 40,4% và 38,5%.

Các rào cản còn lại, bao gồm thiếu cam kết và hiểu biết của Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp 4.0, thiếu cam kết và hiểu biết của người lao động, cũng như lo ngại về việc rò rỉ dữ liệu cá nhân và doanh nghiệp, đều nằm ở mức tỷ lệ thấp hơn, lần lượt là 32,1%, 26,6% và 23,4%.

II. Doanh nghiệp chuyển đổi số gặp khó khăn khác nhau theo từng quy mô

1. Khó khăn chuyển đổi số của doanh nghiệp siêu nhỏ

Trong cuộc khảo sát, có tới 52,9% doanh nghiệp siêu nhỏ tham gia đã xác định rằng rào cản lớn nhất đối với việc chuyển đổi số đến từ khía cạnh Chi phí đầu tư và ứng dụng công nghệ cao. Ngoài ra, các rào cản phổ biến khác mà họ đã ghi nhận bao gồm Thiếu thông tin về công nghệ số, được đánh giá là nguyên nhân tại 41,2% doanh nghiệp. Đồng thời, cả Khó khăn trong việc thay đổi thói quen, tập quán kinh doanh và Thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ số cũng đã được xác định lần lượt tại tỷ lệ 35,3%.

Trong khi đó, chỉ có 11,8% và 14,7% doanh nghiệp siêu nhỏ tham gia khảo sát cho rằng việc Thiếu cam kết, hiểu biết của người lao động và Lo ngại về việc rò rỉ dữ liệu cá nhân/doanh nghiệp là các rào cản chuyển đổi số đối với hoạt động kinh doanh của họ.

2. Khó khăn chuyển đổi số của doanh nghiệp nhỏ

 

Trong khảo sát, 57,8% doanh nghiệp nhỏ đã tham gia bày tỏ rằng rào cản lớn nhất trong việc chuyển đổi số nằm ở khía cạnh Chi phí đầu tư và ứng dụng công nghệ cao. Ngoài ra, những rào cản phổ biến khác đã được xác định, bao gồm Thiếu nhân lực nội bộ có khả năng làm việc với công nghệ số, Thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ số và Khó khăn trong việc thay đổi thói quen và tập quán kinh doanh. Tỷ lệ các doanh nghiệp nhỏ tham gia khảo sát đưa ra lựa chọn lần lượt là 52,2%, 48,9% và 46,7%.

Trái lại, chỉ có 24,4% và 25,6% doanh nghiệp nhỏ trong cuộc khảo sát cho rằng việc Thiếu cam kết, hiểu biết của người lao động và Lo ngại về việc rò rỉ dữ liệu cá nhân/doanh nghiệp là các rào cản chuyển đổi số đối với hoạt động kinh doanh của họ.

3. Khó khăn chuyển đổi số của doanh nghiệp vừa

Các doanh nghiệp quy mô vừa cho biết rằng 81,3% trong số họ cho rằng khó khăn lớn nhất mà họ gặp phải khi chuyển đổi số nằm ở việc thay đổi thói quen và tập quán kinh doanh. Trong khi đó, Thiếu nhân lực nội bộ có khả năng làm việc với công nghệ số được xác định là rào cản phổ biến thứ hai với tỷ lệ 75% doanh nghiệp lựa chọn. Đặc biệt, có 62,5% doanh nghiệp vừa có quy mô gặp khó khăn trong việc Tích hợp các giải pháp công nghệ số, mức độ này cao hơn so với các doanh nghiệp khác ở quy mô khác.

Trong khi đó, chỉ có 37,5% và 18,8% doanh nghiệp vừa tham gia khảo sát cho rằng việc Thiếu thông tin về công nghệ số và Lo ngại về việc rò rỉ dữ liệu cá nhân/doanh nghiệp là các rào cản chuyển đổi số đối với hoạt động kinh doanh của họ.

4. Khó khăn chuyển đổi số của doanh nghiệp lớn

Đối với các doanh nghiệp quy mô lớn, 64,8% đã xác định rằng rào cản quan trọng nhất khi thực hiện chuyển đổi số nằm trong việc Chi phí đầu tư và ứng dụng công nghệ cao. Đáng chú ý, các doanh nghiệp lớn hiện đã thực hiện việc chuyển đổi số một cách từng phần, áp dụng công nghệ số vào từng nhiệm vụ kinh doanh cụ thể. Tuy nhiên, việc tích hợp hệ thống và tiến hành chuyển đổi số toàn diện theo mục tiêu của doanh nghiệp đòi hỏi sự đầu tư lớn về chi phí, thời gian và nguồn nhân lực triển khai.

Khó khăn trong việc thay đổi thói quen và tập quán kinh doanh là rào cản lớn thứ hai với tỷ lệ 62% doanh nghiệp tham gia khảo sát lựa chọn. Các rào cản phổ biến khác được đánh giá bao gồm Thiếu nhân lực nội bộ có khả năng làm việc với công nghệ số, Thiếu thông tin về công nghệ số và thiếu cơ sở hạ tầng công nghệ số, với tỷ lệ lần lượt là 60,6%, 53,5% và 43,7% đối với các doanh nghiệp lớn tham gia khảo sát.

III. Nhận xét chung và giải pháp

Nhìn chung, qua kết quả khảo sát, Chương trình Hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số giai đoạn 2021-2025 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận diện một số hạn chế, khó khăn của doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi số như sau:

Hạn chế về nguồn tài chính triển khai chuyển đổi số

Thực hiện các dự án chuyển đổi số thường đòi hỏi đầu tư kếch xù, điều này có thể gây khó khăn cho năng lực tài chính của doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp quy mô nhỏ và vừa. Chi phí triển khai không chỉ bao gồm việc đầu tư vào công nghệ mới, mà còn bao gồm:

- Chi phí thay đổi quy trình và đào tạo nhân sự để thích ứng với quy trình mới.

- Chi phí đầu tư cho hạ tầng công nghệ thông tin, gồm việc triển khai các hệ thống công nghệ mới và chi phí vận hành liên quan.

- Chi phí xây dựng hệ thống để đảm bảo an ninh, an toàn và phòng chống rủi ro.

Việc phải đầu tư mà chưa biết rõ kết quả, lợi ích trong tương lai tạo ra thách thức lớn đối với việc quyết định cách phân bổ nguồn tài chính cho chuyển đổi.

Thách thức trong thay đổi văn hóa tổ chức

Chuyển đổi số có thể ảnh hưởng đến cách hoạt động của doanh nghiệp, từ các quy trình cụ thể đến cơ cấu tổ chức và văn hóa doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải sẵn sàng thay đổi và điều chỉnh. Đối với các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, việc này thường không quá khó khăn. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn, có cấu trúc tổ chức phức tạp, thay đổi văn hóa tổ chức có thể là thách thức lớn. Điều này tạo ra nhu cầu cần thiết về việc truyền thông tích cực và đào tạo về chuyển đổi số.

Hạn chế về nhận thức và khả năng triển khai

Nhiều doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm trong việc áp dụng và khai thác công nghệ. Điều này khiến việc quyết định thực hiện chuyển đổi số trở nên phức tạp. Chuyển đổi số không chỉ đòi hỏi kế hoạch, mà còn đòi hỏi nhân lực có kiến thức và kinh nghiệm về kinh doanh và công nghệ. Để triển khai thành công chuyển đổi số, nhân sự cần được hỗ trợ từ lãnh đạo cấp cao và có sự hiểu biết về cả hai khía cạnh này. Đối với các doanh nghiệp quy mô lớn, thách thức này càng phức tạp hơn.

Hạn chế về thông tin về giải pháp chuyển đổi số

Trên thị trường có nhiều loại giải pháp số từ các nhà cung cấp trong và ngoài nước. Tuy nhiên, việc tìm ra giải pháp phù hợp với điều kiện và nhu cầu của doanh nghiệp không dễ dàng, đặc biệt là với các doanh nghiệp quy mô vừa và lớn, khi họ cần các giải pháp công nghệ phức tạp và tốn kém. 

Hầu hết các doanh nghiệp thường dựa vào sự tư vấn từ nhà cung cấp giải pháp công nghệ để lựa chọn. Tuy nhiên, việc này có thể không luôn khách quan và phù hợp với cơ sở sản xuất kinh doanh. Do đó, cần có cơ quan độc lập để đánh giá ưu, nhược điểm của các giải pháp công nghệ và cung cấp thông tin minh bạch và phân tích để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.